lucid dreams
ABSTRACT
Το συγκεκριμένο project, αποτελεί μια απόπειρα οπτικοποίησης της εμπειρίας των lucid dreams. Ψυχολόγοι όπως ο Carl Jung και εικαστικοί όπως ο Salvador Dali, πίστευαν πως τα όνειρα είναι μια πύλη εξερεύνησης του ατόμου και του σύμπαντος, τα οποία οδηγούν σε μια καλύτερη γνώση του εαυτού. Με τη χρήση χαρτογραφικής προβολής ενός δισδιάστατου animation, κι έχοντας ως αναφορά το έργο των Klaus Obermaier και Nobumichi Asai, ένα σώμα διαχωρίζεται από την ψυχή η οποία προσπαθεί να δραπετεύσει στο φαντασιακό σύμπαν, εξω από τα φυσικά δεσμά της. Μόνο ένα μικρό κομμάτι τα καταφέρνει, προσφέροντας έτσι στο άτομο την εμπειρία των LUCID DREAMS.
Εισαγωγή
Τα όνειρα αποτελούν ένα κομμάτι αναπόσπαστο της εγκεφαλικής λειτουργίας. Για πολλούς θεωρούνται ο αόρατος χώρος έκφρασης του υποσυνείδητου. Για τον Καρλ Γιουνγκ, τα όνειρα αποτελούν την απόπειρα της ψυχής, να επικοινωνήσει στο φυσικό σώμα, σημαντικές πληροφορίες. Ο ίδιος χαρακτηριστικά έχει γράψει « Ζούμε και στα όνειρα μας, όχι μόνο την ημέρα. Κάποιες φορές πραγματοποιούμε τις σπουδαιότερες πράξεις μας στα όνειρα.[1]»
Για πολλούς ανθρώπους τα όνειρα δεν είναι μια απλή εμπειρία κατά τη φάση REM του καθημερινού τους ύπνου, αλλά μια κατάσταση πλήρους συνείδησης της φαντασιακής έκφρασης του μυαλού τους. Τα λεγόμενα διαυγή όνειρα[2], κατά τη διάρκεια των οποίων τα υποκείμενα αναφέρουν πως αντιλαμβάνονταν ξεκάθαρα πως βίωναν ένα όνειρο. Συχνά τα συγκεκριμένα άτομα αναφέρεται πως έχουν τη δυνατότητα να κατευθύνουν και να χειρίζονται το περιεχόμενο των ονείρων τους σε διαφορετικούς βαθμούς. (Cartwright)
Εμπνεόμενη από την συγκεκριμένη εμπειρία, δημιούργησα το project LUCID DREAMS, μια χαρτογραφική προβολή ενός ψηφιακού animation video, επάνω σε ένα ανθρώπινο σώμα.
Lucid Dreams
Ο όρος Lucid Dreams εισήχθηκε από τον Δανό συγγραφέα και ψυχίατρο, Frederic van Eeden (Eeden, 1913), ο οποίος μελέτησε τα όνειρα και κατέγραψε πολλές περιπτώσεις στις οποίες ένιωθε πλήρη έλεγχο της συνείδησής του εν μέσω των ονειρικών του εμπειριών. Παρόλα αυτά, παρόμοιες περιπτώσεις έχουν καταγραφεί από τα αρχαία χρόνια και τους πρώτους πολιτισμούς. Ο Ανδρέας Μαυρομάτης, στο βιβλίο του Hypnagogia: The Unique State of Consciousness Between Wakefulness and Sleep, αναφέρει πως ακόμα και ο Αριστοτέλης είχε βιώσει παρόμοιες εμπειρίες τις οποίες και κατέγραψε. (Mavromatis, 1987)
Όσον αφορά την τέχνη, η Deirdre Barrett, περιγράφει πως οι καλλιτέχνες χρησιμοποιούν τη συγκεκριμένη εμπειρία ώστε να βρουν έμπνευση, μέσα από το περιεχόμενο των ονείρων τους. (Barrett, 2001) Άλλωστε ο Salvador Dali, αποτελεί βασικό παράδειγμα εικαστικού που αποτύπωνε τις εικόνες που έβλεπε στα όνειρά του. (βλ. Εικ. 1)
[1] The Red Book, p. 246 (Jung, 2012)
[2] Lucid Dreams
Εικόνα 1, Dali: : “Sleep”(1937) by Salvador Dali, suggests the realm of dreams, where his imagination dwelled
«Ο πιο χαρακτηριστικός ύπνος, αυτός που είναι ο πλέον κατάλληλος για την άσκηση της ζωγραφικής τέχνης, είναι ο ύπνος που ονομάζω «ο ύπνος με κλειδί», πρέπει να επιλύσετε το πρόβλημα του ύπνου χωρίς ύπνο, που είναι η ουσία της διαλεκτικής του ονείρου, αφού είναι μια ανάπαυλα που βαδίσει σε ισορροπία στο τεντωμένο αόρατο σύρμα που χωρίζει τον ύπνο από το ξύπνημα.» (Dali, 1992)
Τα διαυγή όνειρα, είναι η στιγμή όπου ο φυσικός και ο φαντασιακός κόσμος συνδυάζονται, επιτρέποντας έτσι στο νου να απελευθερωθεί από τους φυσικούς νόμους, ώστε περιπλανηθεί να εμπνευστεί και να δημιουργήσει.
Body Projection
O Klaus Obermaier ήταν από τους πρώτους εικαστικούς που ξεκίνησαν να εργάζονται επάνω στα Νέα Μέσα, πριν απο εικοσιπέντε χρόνια, με σκοπό την ενσωμάτωσή τους στις performing arts. Έχει καθιερωθεί μέσα από την καινοτόμα ιδέα του, να χρησιμοποιήσει κινούμενα σώματα ώς επιφάνειες για video mapping. (Causey, 2015) Πολλά από τα έργα του Klaus Obermaier ασχολούνται με τη μη λεκτική επικοινωνία και τον χειρισμό του ανθρώπινου σώματος και του νου, όπως οι διαδραστικές παραστάσεις του D.A.V.E. (2004), LE SACRE DU PRINTEMPS (2006), THE CONCEPT OF... (2010) VIVISECTOR κ.α. (βλ. Εικ. 2)
Εικόνα 2: Vivisector, Klaus Obermaier & Chris Haring
Ένας ακόμη media artist, γνωστός για την ενασχόλησή του με την προβολή επάνω στο ανθρώπινο σώμα, με έμφαση, το πρόσωπο είναι ο Nobumichi Asai. Πρωτοπόρος στον τομέα του projection mapping στο πρόσωπο, με τα έργα του “OMOTE” και “FACE-HACKING”. (βλ. Εικ. 3) Η τεχνολογία που χρησιμοποιεί ανιχνεύει με μεγάλη ταχύτητα κάθε κίνηση του σώματος και προσαρμόζει κατάλληλα την προβολή, σε ζωντανό χρόνο.
Εικόνα 3: ΟΜΟΤΕ Comments Off On Visual Effects And Live Action Converge With Nobumichi Asai’s Facial Projection Mapping
Εμπνεόμενη από το έργο των παραπάνω εικαστικών, θέλησα κι εγώ να χρησιμοποιήσω ως καμβά για την προβολή, το ανθρώπινο σώμα, για να οπτικοποιήσω τη διαδικασία των διαυγών ονείρων.
Installation
Το έργο παρουσιάζει ένα ανθρώπινο σώμα σε κατάσταση ύπνωσης, μέσα από το οποίο προβάλλει η ψυχή, η υποσυνείδητη υπόσταση του ανθρώπου, καθώς παλεύει να αποκολληθεί από τα φυσικά δεσμά της. Παρόλο που αποτυγχάνει, και βυθίζεται πίσω στο σώμα, ένα μικρό κομμάτι, καταφέρνει να ξεφύγει και να περιπλανηθεί στον φαντασιακό κόσμο, δημιουργώντας έτσι για το υποκείμενο μια ονειρική εμπειρία, αυτό που αποκαλούμε lucid dreams.
Για την πραγματοποίηση του project, χρησιμοποιήθηκε ένα βίντεο animation, το οποίο προβλήθηκε επάνω στο σώμα, του performer. Το animation, δημιουργήθηκε με ψηφιακά μέσα στο χέρι, με τη μέθοδο rotoscoping, κατά την οποία, καταγράφηκε η απαιτούμενη δράση σε βίντεο, με τη βοήθεια του performer, και στη συνέχεια αποτέλεσε τη βάση για τη δημιουργία του εικαστικού.
Σκοπός ήταν να δωθεί μέσα από το σκοτάδι του δωματίου, έμφαση στο υποκείμενο, μέσω της προβολής, η οποία προσαρμόστηκε επάνω στο σώμα του, ενώ παράλληλα η μορφή της υποσυνείδητης υπόστασης, προβαλλόταν σε διαφορετικό επίπεδο, με πρόθεση μια ψευδαίσθηση βάθους, κυρίως στο τελευταίο κομμάτι του βίντεο με την πεταλούδα.
Στο βίντεο έχει γίνει και το ανάλογο sound design που με τη σειρά του τονίζει τη δράση του animation καθώς και τη χωρικότητα της δράσης. (χρησιμοποιείστε ακουστικά)
Χώρος Εγκατάστασης
Η εγκατάσταση πραγματοποιείται σε ένα υπνοδωμάτιο, ή σε οποιονδήποτε χώρο μπορεί να τοποθετηθεί ένα κρεβάτι. Το κρεβάτι είναι τοποθετημένο παράλληλα με τον τοίχο όπως φαίνεται στην Εικόνα 12. Η εικαστική επιμέλεια μπορεί να διαφέρει όσον αφορά τη διακόσμηση του χώρου, μπορεί να είναι γυμνός και αφαιρετικός, ή ρεαλιστικός, ζεστός και οικείος. Προς διευκόλυνση πραγμάτωσης του project επέλεξα να χρησιμοποιήσω το προσωπικό μου υπνοδωμάτιο.
Επάνω στο κρεβάτι ξαπλώνει ο performer, του οποίου τον ρόλο ανέλαβε ο αδερφός μου. (βλ. Εικ. 13) Το σώμα του χρησιμοποιείται ως καμβάς, για την προβολή, η οποία απαιτείται να προσαρμοστεί ώστε να εφαρμόζει σωστά επάνω στην ανατομία του. Ο τοίχος που βρίσκεται δίπλα στο κρεβάτι, αποτελεί το ονειρικό επίπεδο του κόσμου, το φάσμα που κάνει τη ψυχή που προσπαθεί να ξεφύγει από τα δεσμά του φυσικού κόσμου, ορατή στα μάτια του θεατή.
Υλικοτεχνικός Εξοπλισμός
LCD Projector Epson EB-W7, 2200 ANSI lumens
Laptop
Stereo (L/R) Ηχoσύστημα (ή Surround)
Δωμάτιο (ένας τοίχος)
Κρεβάτι (μια οριζόντια επιφάνεια)
Δυσκολίες Υλοποίησης
Η προβολή επάνω σε ένα πραγματικό ανθρώπινο σώμα, είναι ιδιαίτερα απαιτητική καθώς αποτελεί μια ανάγλυφη επιφάνεια, η οποία είναι σχεδόν αδύνατο να παραμείνει ακίνητη. Ήταν αρκετά δύσκολη, η προσαρμογή της δισδιάστατης εικόνας του σώματος επάνω στο τρισδιάστατο σώμα, και χρειάστηκε να γίνουν κάποιοι πρακτικοί συμβιβασμοί, όσον αφορά τη συνέχεια της προβολής επάνω στο στρώμα και το μαξιλάρι. Έγινε απόπειρα ώστε η προβολή της ψυχής να πραγματοποιηθεί επάνω σε κάπνό, με σκοπό να τονιστεί ο τρισδιάστατος χαρακτήρας, παρόλα αυτά το πείραμα απέτυχε, καθώς ο καπνός δεν ήταν αρκετά συμπαγής ώστε να γράψει η εικόνα του προτζέκτορα επάνω του και απλώς εμπόδιζε την καθαρότητα της προβολής. (βλ. Εικ. 14) Παρόλα αυτά η προβολή επάνω στον τοίχο έδωσε το επιθυμητό αποτέλεσμα στο project.
Βιβλιογραφία
Barrett, D. (2001). The Committee of Sleep. Crown/Random House.
Cartwright, W. B. (n.d.). Dream, Sleep Experience. Ανάκτηση 07 01, 2018, από Βritannica: https://www.britannica.com/topic/dream-sleep-experience
Causey, M. M. (Επιμ.). (2015). The Performing Subject in the Space of Technology Through the Virtual, Towards the Real. Palgrave Macmillan UK.
Dali, S. (1992). 50 Secrets of Magic Craftsmanship (Dover Fine Art, History of Art). (H. M. Chevalier, Μεταφρ.) New York: DOVER PUBLICATIONS INC.
Eeden, F. v. (1913). A study of Dreams. Proceedings of the Society for Psychical Research. , 26.
Jung, C. G. (2012). The Red Book. (S. S. C. G. Jung, Επιμ.) W. W. Norton & Company.
Mavromatis, A. (1987). Hypnagogia: The Unique State of Consciouscness Between Wakefulness and Sleep. Routledge & Kegan Paul.
Εικόνα 12
Εικόνα 13
Εικόνα 14